9 روش پیشگیری از بارداری

9 روش پیشگیری از بارداری: انتخابی هوشمندانه برای شما

روش‌های مختلفی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد که علاوه‌بر جلوگیری از بارداری ناخواسته، برخی از آن‌ها می‌توانند از شما در برابر عفونت‌های مقاربتی (STIs) نیز محافظت کنند. اما احتمالاً این پرسش‌ها برای شما هم مطرح شده‌اند:

• کدام روش با سبک زندگی من سازگارتر است؟

• چه گزینه‌هایی در برابر بیماری‌های جنسی محافظت ایجاد می‌کنند؟

• کدام روش استفاده راحت‌تری دارد؟

• اثربخشی هر روش چقدر است؟

• چه عوارض جانبی‌ای ممکن است داشته باشند؟

در این مقاله، ۹ روش پیشگیری از بارداری را بررسی می‌کنیم تا بتوانید با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای سلامت جنسی خود بگیرید.

۱. کاندوم (مردانه و زنانه)

کاندوم تنها روش پیشگیری از بارداری است که هم از بارداری و هم از بیماری‌های مقاربتی (مانند HIV، کلامیدیا و سوزاک) محافظت می‌کند. کاندوم‌ها فاقد هورمون هستند، استفاده آسانی دارند و در کیف یا جیب به راحتی جای می‌گیرند. این محصول در دو نوع مردانه و زنانه عرضه می‌شود.

• کاندوم مردانه روی آلت مردانه قرار می‌گیرد و مانعی فیزیکی برای انتقال مایعات جنسی ایجاد می‌کند.

• کاندوم زنانه قبل از رابطه درون واژن قرار داده می‌شود، اما نسبت به کاندوم مردانه، به مهارت بیشتری برای استفاده نیاز دارد و اثربخشی کمتری دارد.

مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ محافظت بالا در برابر بیماری‌های جنسی
✔️ بدون هورمون
✔️ قابل استفاده به‌صورت موردی

معایب:
❌ احتمال پارگی در صورت استفاده نادرست
❌ برخی افراد به لاتکس حساسیت دارند

نکته کلیدی: کاندوم، تنها روش پیشگیری از بارداری است که در برابر بیماری‌های مقاربتی نیز محافظت می‌کند.

۲. قرص ضد بارداری خوراکی

قرص ضد بارداری خوراکی یکی از رایج‌ترین روش‌ها در میان زنان است. دو نوع اصلی دارد:

• قرص ترکیبی: حاوی استروژن و پروژستین

• قرص مینی (Mini Pill): فقط شامل پروژستین

مصرف منظم روزانه قرص، عامل کلیدی اثربخشی آن است.

مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ اثربخشی بالا در صورت استفاده منظم
✔️ عدم اختلال در رابطه جنسی
✔️ کاهش درد قاعدگی یا درمان آکنه در برخی موارد

معایب:
❌ در صورت فراموشی مصرف، اثربخشی کاهش می‌یابد
❌ فقط برای زنان قابل استفاده است
❌ از بیماری‌های جنسی جلوگیری نمی‌کند
❌ برای زنانی که نمی‌توانند از روش‌های حاوی استروژن استفاده کنند، مناسب نیست

نکته مهم: این قرص‌ها فقط با نسخه پزشک قابل تهیه هستند، بنابراین برای دریافت آن به پزشک عمومی یا کلینیک بهداشت جنسی مراجعه کنید.

۳. دستگاه داخل رحمی (IUD)

IUD یا دستگاه داخل رحمی، وسیله‌ای T شکل از جنس ترکیب پلاستیک و مس یا حاوی هورمون پروژسترون است که توسط پزشک یا متخصص مراقبت‌های بهداشتی آموزش‌دیده درون رحم قرار می‌گیرد. این روش یکی از موثرترین روش‌های طولانی‌مدت پیشگیری از بارداری محسوب می‌شود که بسته به نوع آن می‌تواند بین سه تا ۱۰ سال در جای خود باقی بماند.

برخی از انواع IUD حاوی هورمون هستند که به تدریج برای جلوگیری از بارداری آزاد می‌شوند. IUD همچنین می‌تواند به عنوان یک روش پیشگیری از بارداری اورژانسی مؤثر باشد، اگر ظرف پنج روز پس از رابطه جنسی بدون محافظت توسط متخصص نصب شود.

• IUD مسی تا ۱۰ سال ماندگاری دارد و تا ۹۹٪ مؤثر است.

• IUD هورمونی نیز تا ۵ سال کارایی دارد و تا ۹۹.۸٪ موفقیت دارد.

همچنین می‌توان از IUD به عنوان پیشگیری اضطراری تا ۵ روز بعد از رابطه محافظت‌نشده استفاده کرد.

مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ بسیار مؤثر و بلندمدت
✔️ قابل برگشت‌پذیری
✔️ نیاز به مصرف روزانه ندارد

معایب:
❌ در شش ماه اول ممکن است خونریزی یا لکه‌بینی ایجاد شود
❌ برای نصب و برداشتن نیاز به پزشک دارید
❌ از بیماری‌های مقاربتی محافظت نمی‌کند

نکته کلیدی: IUD ها محافظت بسیار مؤثری در برابر بارداری ارائه می‌دهند.

۴. ایمپلنت ضد بارداری (میله)

ایمپلنت یک میله نازک و منعطف است که در بازوی بالایی زنان زیر پوست قرار می‌گیرد و به آرامی هورمون پروژسترون را آزاد می‌کند. این هورمون از تخمک‌گذاری جلوگیری کرده و مخاط دهانه رحم را غلیظ می‌کند تا ورود اسپرم به رحم دشوار شود. این وسیله با آزادسازی تدریجی هورمون پروژسترون، از تخمک‌گذاری جلوگیری می‌کند. ایمپلنت برای قرار دادن و برداشتن نیاز به یک جراحی کوچک با بی‌حسی موضعی دارد و باید هر سه سال یک بار تعویض شود.

مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ بسیار مؤثر
✔️ ماندگار و قابل برگشت
✔️ بدون نیاز به مصرف روزانه
✔️ در رابطه جنسی اختلال ایجاد نمی‌کند

معایب:
❌ نیاز به پزشک برای نصب و برداشت
❌ ممکن است در ابتدا خونریزی‌های نامنظم ایجاد شود
❌ هیچ گونه محافظتی در برابر بیماری‌های مقاربتی STIs ندارد

نکته کلیدی: زنان می‌توانند از ایمپلنت به عنوان یک روش ضد بارداری طولانی‌مدت و مؤثر استفاده کنند.

۵. تزریق ضد بارداری

تزریق هورمون پروژستوژن هر ۱۲ هفته یک‌بار در باسن یا بازو انجام می‌شود و از بارداری جلوگیری می‌کند.این هورمون طی ۱۲ هفته به آرامی در جریان خون آزاد می‌شود. مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ تا ۳ ماه دوام دارد
✔️ اثربخشی بالا
✔️ عدم مزاحمت در رابطه جنسی

معایب:
❌ ممکن است باعث تغییر در الگوی قاعدگی شود
❌ ممکن است باعث خونریزی نامنظم شود
❌ نیاز به پیگیری برای تزریق‌های بعدی
❌ محافظتی در برابر بیماری‌های جنسی ندارد

نکته کلیدی: تزریق پیشگیری از بارداری با استفاده از پروژستوژن از بارداری جلوگیری می‌کند.

۶. قرص اورژانسی (صبح بعد)

اگر از روش پیشگیری از بارداری استفاده نشده باشد، یا روش مورد استفاده با شکست مواجه شده باشد، یا در صورت تجاوز جنسی، قرص پیشگیری از بارداری اورژانسی می‌تواند برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی استفاده شود. این قرص حاوی دوزهای خاصی از هورمون‌های زنانه است که برای جلوگیری از بارداری تا ۵ روز بعد از رابطه جنسی قابل استفاده است. البته هر چه زودتر مصرف شود، اثربخشی آن بیشتر است. مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

معایب:
❌ ممکن است تهوع و استفراغ ایجاد کند
❌ دوره قاعدگی بعدی زودتر یا دیرتر اتفاق بیفتد
❌ در برابر بیماری‌های مقاربتی STIs محافظت نمی‌کند

۷. حلقه واژینال (Ring – حلقه ضد بارداری)

این حلقه پلاستیکی انعطاف‌پذیر توسط خود فرد داخل واژن قرار می‌گیرد و به آرامی هورمون‌های استروژن و پروژستوژن آزاد می‌کند. هر حلقه به مدت ۳ هفته در واژن باقی می‌ماند و سپس باید تعویض شود.مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ کنترل مناسب بر چرخه قاعدگی
✔️ عوارض جانبی کمتر نسبت به قرص
✔️ بازگشت سریع باروری پس از برداشتن

معایب:
❌ نیاز به زمان‌بندی دقیق برای تعویض
❌ مناسب برای همه نیست (مثلاً افراد با ممنوعیت مصرف استروژن)
❌ از بیماری‌های مقاربتی STIs محافظت نمی‌کند

نکته کلیدی: حلقه واژینال، دوز کمتری از هورمون‌ها را برای کنترل بارداری نسبت به برخی روش‌های دیگر مانند قرص آزاد می‌کند.

۸. دیافراگم ضد بارداری

دیافراگم یک کلاهک نرم و سیلیکونی است که در واژن قرار می‌گیرد و مانع رسیدن اسپرم به رحم می‌شود. این وسیله، مانند کاندوم، یک مانع فیزیکی بین اسپرم مرد و تخمک زن ایجاد می‌کند.  باید همراه با ژل اسپرم‌کش استفاده شود و حداقل ۶ ساعت بعد از رابطه در جای خود باقی بماند، اما نه بیشتر از ۲۴ ساعت، و پس از آن باید برداشته و تمیز شود.مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ بدون هورمون
✔️ قابل استفاده مجدد (حداکثر تا 2 سال)
✔️ بدون تأثیر بر چرخه قاعدگی

معایب:
❌ نیاز به آموزش و تمرین و یادداشت زمان گذاشتن آن
❌ ممکن است برای همه راحت نباشد
❌ در برابر بیماری‌های مقاربتی STIs محافظت نمی‌کند
❌ تاثیر گذاری کمتر نسبت به اندازه قرص، ایمپلنت ضد بارداری یا IUD

نکته کلیدی: دیافراگم‌ها ممکن است روشی “قدیمی” به نظر برسند، اما برای برخی افراد می‌توانند یک گزینه مناسب برای پیشگیری از بارداری باشند.

۹. عقیم سازی (بستن لوله‌ها)

عقیم‌سازی فرآیند حذف کامل توانایی بدن برای تولید مثل از طریق جراحی باز یا با حداقل تهاجم است. این یک روش دائمی برای پیشگیری از بارداری است و برای افرادی مناسب است که کاملاً مطمئن هستند هرگز یا دیگر قصد فرزندآوری ندارند. عقیم‌سازی برای مردان و زنان در دسترس است و در بیمارستان با بیهوشی عمومی انجام می‌شود.

اگر به عقیم‌سازی فکر می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید. آن‌ها می‌توانند در مورد عوارض جانبی، خطرات و پیامدهای آن با شما مشورت کنند و ممکن است روش‌های جایگزین پیشگیری از بارداری را که مناسب‌تر هستند، پیشنهاد دهند.

نکته مهم: از آنجا که عقیم‌سازی می‌تواند دائمی باشد، فقط برای افرادی مناسب است که قطعاً نمی‌خواهند در آینده هیچ فرزندی یا فرزند دیگری داشته باشند.

روش طبیعی (پیگیری سیکل قاعدگی)

در این روش، فرد با استفاده از تقویم قاعدگی، دمای پایه بدن و ترشحات دهانه رحم، روزهای باروری خود را شناسایی می‌کند و از رابطه جنسی در آن ایام پرهیز می‌کند یا از کاندوم استفاده می‌کند.مزایا و معایب این روش پیشگیری از بارداری :

مزایا:
✔️ بدون هورمون و مداخله پزشکی
✔️ بدون هزینه

معایب:
❌ نیاز به آگاهی دقیق از بدن
❌ نسبت به سایر روش‌ها اثربخشی کمتری دارد
❌ محافظت در برابر بیماری‌های جنسی ندارد

مقایسه روش‌های پیشگیری از بارداری: کدام روش برای شما مناسب‌تر است؟

انتخاب روش پیشگیری از بارداری یک تصمیم شخصی و مهم است که به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله وضعیت سلامت عمومی، سبک زندگی، برنامه‌ریزی برای بارداری در آینده، میزان نظم در مصرف داروها، حساسیت به هورمون‌ها و البته ترجیحات شخصی.

اگر به دنبال محافظت دوگانه در برابر بارداری و بیماری‌های مقاربتی هستید، کاندوم بهترین گزینه است. برای افرادی که نمی‌خواهند هر روز دارویی مصرف کنند یا فراموش‌کار هستند، روش‌های بلندمدت مثل IUD، ایمپلنت یا تزریق توصیه می‌شود. این روش‌ها بسیار مؤثرند و نیاز به پیگیری روزانه ندارند.

برای کسانی که می‌خواهند باروری به‌راحتی پس از قطع روش بازگردد، روش‌هایی مثل حلقه واژینال یا قرص‌های ضد بارداری می‌توانند انتخاب خوبی باشند. البته این روش‌ها نیازمند مصرف یا تعویض منظم هستند.

اگر رابطه جنسی نامنظم یا غیرقابل پیش‌بینی دارید، قرص اورژانسی می‌تواند در مواقع ضروری کمک‌کننده باشد، اما نباید به‌عنوان روش دائمی استفاده شود.

در نهایت، هیچ روشی بدون عیب نیست و ممکن است برای همه مناسب نباشد. بهترین راه برای انتخاب، مشورت با پزشک است. پزشک با در نظر گرفتن شرایط جسمی، هورمونی و روانی شما، مناسب‌ترین روش را توصیه خواهد کرد.

جدول مقایسه روش‌های پیشگیری از بارداری

نکته مهم:

• انتخاب روش مناسب پیشگیری از بارداری باید با مشورت پزشک و با در نظر گرفتن شرایط جسمی، روحی و اهداف فردی انجام شود.

به یاد داشته باشید: انتخاب روش پیشگیری از بارداری، گامی مهم در جهت سلامت جنسی، برنامه‌ریزی برای آینده و آرامش ذهنی شماست.

❓ سؤالات متداول درباره روش‌های پیشگیری از بارداری

1. بهترین روش پیشگیری از بارداری برای من کدام است؟
   بستگی به شرایط جسمی، سن، سابقه بیماری، وضعیت هورمونی و برنامه فرزندآوری شما دارد. مشاوره با پزشک برای انتخاب دقیق ضروری است.

2. آیا قرص ضد بارداری باعث نازایی می‌شود؟
   خیر، قرص‌های ضد بارداری تأثیری دائمی بر باروری ندارند و معمولاً پس از قطع، تخمک‌گذاری از سر گرفته می‌شود.

3. IUD دردناک است؟
   هنگام گذاشتن IUD ممکن است کمی درد یا ناراحتی احساس شود، اما کوتاه‌مدت است. بیشتر افراد بعد از چند روز به آن عادت می‌کنند.

4. آیا کاندوم به تنهایی کافی است؟
   اگر به‌درستی استفاده شود، کاندوم مردانه تا ۸۵٪ مؤثر است و تنها روش محافظت در برابر بیماری‌های مقاربتی است.

5. آیا آمپول جلوگیری قاعدگی را قطع می‌کند؟
   بله، ممکن است پس از چند تزریق، پریود قطع شود که برای برخی مزیت و برای برخی دیگر ناخوشایند است.

6. آیا روش طبیعی قابل اعتماد است؟
   اگر با دقت و نظم اجرا شود، اثربخشی قابل قبولی دارد، اما در مقایسه با روش‌های هورمونی و فیزیکی کمتر قابل اعتماد است.

7. آیا مصرف طولانی‌مدت قرص‌های ضد بارداری خطرناک است؟
   در صورت نداشتن بیماری زمینه‌ای، مصرف طولانی‌مدت معمولاً بی‌خطر است، اما باید تحت نظر پزشک باشید.

8. آیا می‌توان پس از بستن لوله یا وازکتومی بچه‌دار شد؟
   این روش‌ها دائمی محسوب می‌شوند و بازگشت‌پذیری آن‌ها در اغلب موارد دشوار و پرهزینه است.

9. آیا IUD باعث عفونت می‌شود؟
   در صورت رعایت بهداشت و نصب صحیح توسط پزشک، خطر عفونت بسیار کم است.

10. آیا می‌توان هم‌زمان از دو روش استفاده کرد؟
    بله، ترکیب روش‌ها مثل قرص + کاندوم باعث افزایش اثربخشی و محافظت بیشتر در برابر بیماری‌های مقاربتی می‌شود.

منابع:

Thebump

Whattoexpect

Mayoclinin

مرکز مشاوره مامایی دوجان – جایی که قلبت برای دو جان می‌تپد

در صورت نیاز به ویزیت ، برای گرفتن نوبت با کارشناسان دوجان سنتر تماس بگیرید.